ECHT MAAGDELIJK GEBOREN – ECHT LICHAMELIJK OPGESTAAN?
Wetenschapsbijbel verschenen
In november is de zogenaamde wetenschapsbijbel verschenen. Het is een Bijbel in de NBV21
vertaling. Dat is niet het bijzondere. Het bijzondere zijn de artikelen en ook de opmerkingen die apart
voor deze Bijbel zijn geschreven en daarin zijn verschenen. We vinden er artikelen van voor
meerdere van ons bekende schrijvers. Zo staan er bijvoorbeeld goede artikelen over het begin van
het leven en de beschermwaardigheid er van in. Ook de artikelen over geweld in de Bijbel en hoe we
aan moeten kijken tegen het vernietigen van de volken die in Kanaän woonden toen Gods volk dat
land introk, zijn goed en zinvol. Zo zou er nog wel meer te noemen zijn.
Toch is het niet zo dat ik kan aanbevelen om deze Bijbel te gebruiken en daaruit Bijbelstudie te gaan
doen. Het kan lijken alsof we in deze Bijbel met aantekeningen te maken hebben die ons een goede
weg wijzen om Gods Woord beter te begrijpen. Als we dat denken komen we bedrogen uit. Je kunt
de € 58,- die deze Bijbel kost aan betere boeken besteden.
Toch zal ook deze Bijbel zijn weg wel vinden en zullen mensen de meningen die hier worden
verkondigd gaan gebruiken. Ook tegenover ons en onze jeugd. Het zijn toch wetenschappers en
vooral theologen die hierin schrijven. De meeste van hen staan toch bekend als christen, wordt dan
gezegd. In de pers is er al heel wat aandacht besteed aan het punt dat de leer van de evolutie in de
aantekeningen bij deze Bijbel volledig wordt aanvaard en uitgangspunt voor het denken is. Op de
studiedag van onze eigen predikanten opleiding heb ik daar ook aandacht aan gegeven en laten zien
dat dit gevolgen heeft voor hoe je naar de geschiedenis kijkt zoals die in het Woord van God
beschreven wordt. Hoe dit ook gevolgen heeft voor o.a. het uitleggen van het Nieuwe Testament en
hoe je in de ethiek richting wijst. Dan gaat het o.a. over hoe leg je Romeinen 5 uit. Daar wordt
gesproken over Adam en Christus als historische personen. Dan gaat het er om hoe het zit met het
recht van de sterkste dat in de evolutie zo’n grote rol speelt.
Nu wil ik aandacht vragen voor twee andere dingen uit dit boek. Punten die voor zover ik dat nu zie
nog niet zoveel aandacht hebben gekregen. Dat is hoe in dit boek de weg gewezen wordt als het gaat
om de maagdelijke geboorte van de Here Jezus en of Christus echt lichamelijk uit de dood is
opgestaan.
Verhouding Bijbel – wetenschap.
Eerst nog twee opmerkingen over hoe er door de redactie van dit boek tegen de verhouding Bijbel en
wetenschap aangekeken wordt. We vinden in de inleiding van dit boek namens de redactie hierover
o.a. het volgende: “Het uitgangspunt is daarbij dat wetenschappelijke kennis voluit serieus genomen
wordt, zonder haar tot enige mogelijke en geldige bron van kennis te verklaren. Want er is ook nog
zoiets als alledaagse omgangskennis en er is geloofskennis – oftewel vertrouwelijke omgang met
God, zoals de Bijbel daar op veel plaatsen over spreekt. Deze vormen van kennis zijn van een eigen
orde, maar daarom niet minder belangrijk dan wetenschappelijke kennis” 1.
Hier vallen in ieder geval twee dingen op:
a. Dit wat we als alledaagse of geloofskennis zien, wordt hier op hetzelfde niveau als de
wetenschappelijke kennis geplaatst. Het leven met de HERE en echte theologie kennen hier niet de
Bijbel als bron en norm voor ons hele leven.
b. We komen dan ook bij het tweede. Er wordt wel over geloofskennis gesproken en
vertrouwelijke omgang met de HERE, toch wordt de Bijbel daarin niet beleden als Gods openbaring
die onfeilbaar is en waaraan we alles hebben te toetsen. Zelfs voor de geloofskennis geldt voor
meerdere schrijvers in deze wetenschapsbijbel blijkbaar niet dat de Bijbel daarvoor de bron
en de norm is.
Een tweede citaat uit de inleiding van dit boek is: “We kunnen het voorgaande ook meer theologisch
formuleren: zoals God in Jezus gelijk geworden is aan de mensen, zo is God ook bereid geweest om
zijn woorden aan te passen aan het menselijk spreken en denken. En zoals Jezus niet alleen voor zijn
tijdgenoten mens geworden is maar voor alle mensen, zo spreekt de Bijbel niet alleen tot degenen
die de cultuur en wereldbeelden van de Bijbelschrijvers delen, maar tot mensen van alle tijden en
culturen” 2.
Het klinkt heel goed maar toch ligt hier een van de grote problemen. Natuurlijk is het zo dat de HERE
zich in Zijn spreken aanpast aan ons menselijk verstand. Hij spreekt in mensentaal tot ons in de
Bijbel. Toch betekent dat niet dat Hij ons alleen vertelt wat wij met ons verstand op een bepaald
moment van de geschiedenis kunnen begrijpen. Hij vertelt ons ook dingen die boven ons verstand
uitgaan! Om te leren dat aan te nemen omdat het van de HERE komt, als de enige God. Hij doet
dingen die wij nooit zelf bedacht zouden hebben en ook nooit volledig kunnen begrijpen. Op een
heel mooie en duidelijke manier lezen we dit in 1 Korinthe 2: “En wij spreken wijsheid onder de
geestelijk volwassenen, maar een wijsheid niet van deze wereld, en ook niet van de leiders van deze
wereld, die tenietgedaan worden. Wij spreken echter de wijsheid van God, als een geheimenis; een
wijsheid die verborgen was en die God vóór alle eeuwen voorbestemd heeft tot onze heerlijkheid;
een wijsheid die niemand van de leiders van deze wereld gekend heeft. Immers, als zij die gekend
hadden, zouden zij de Heere der heerlijkheid niet gekruisigd hebben. Maar het is zoals geschreven
staat: Wat geen oog heeft gezien en geen oor heeft gehoord en in geen mensenhart is opgekomen,
dat is wat God bereid heeft voor hen die Hem liefhebben. Aan ons echter heeft God het
geopenbaard door Zijn Geest. De Geest immers onderzoekt alle dingen, zelfs de diepten van God”.
vs 6-10
De HERE spreekt in Zijn Woord tot ons in begrijpelijke menselijke taal. Die taal doet niet af van de
betrouwbaarheid van deze woorden en de werkelijkheid die deze woorden ons weergeven. Hij geeft
ons niet een mythe te geloven, ook niet een of ander wereldbeeld uit het verleden. De Bijbel vertelt
ons niet in de eerste plaats hoe mensen bepaalde dingen binnen hun wereldbeeld beleefd hebben.
Nee, de HERE geeft ons Zijn betrouwbare Woord dat ons de werkelijkheid vertelt. Ook als wij dat niet
kunnen rijmen met ons menselijk verstand of met wat we vanuit de schepping dit voor mogelijk
houden (zoals de wetenschap doet). Daarmee wordt het echte karakter van Gods eigen Woord in de
wetenschapsbijbel vaak aangetast. Bijvoorbeeld in het artikel over ontmythologisering.
Ontmythologisering
Opvallend is in dit verband dat we in dit boek een artikel vinden over ontmythologisering van de
Bijbel, waarin dit niet als in strijd met Gods eigen Woord wordt afgewezen. Het gaat in dat artikel
vooral om de theoloog Bultman die in de vorige eeuw zich ervoor inzette dat mensen niet hoefden te
geloven in wonderen en in hoe de schepping en de zondeval hadden plaatsgevonden zoals je dat in
de Bijbel leest. In de Bijbel zou je vinden hoe mensen toen vanuit goden, slechte machten en mythen
dachten. Daar kunnen we als westerse mens van nu niet meer in geloven. We moeten dus gaan
kijken wat er bedoeld is om te zeggen in al die verhalen. Die verhalen kunnen aan de kant. Dat zijn
belemmeringen voor de mensen van nu om te geloven in waarop het aankomt. In het artikel hierover
wordt wel gezegd dat dit in onze tijd voor veel mensen wat achterhaald is maar dat we nu op andere
manieren zoeken naar waar het in verhalen om gaat zonder om de verhalen zelf in de Bijbel zo te
moeten geloven zoals ze daar staan. 3.
Er wordt veel over de Bijbel gesproken maar weinig over het beslissende punt dat de Bijbel de stem
van God zelf is. Dat we de stem van Christus horen als we de Bijbel lezen waarvan de Heilige Geest de
schrijver is. Deze benadering werkt ook door als we de opmerkingen lezen over de geboorte van
Jezus Christus uit de maagd Maria en dat Hij is opgestaan uit de dood.
Echt uit de maagd Maria geboren – echt lichamelijk opgestaan?
Twee voorbeelden die het hart van het evangelie raken waar toch de indruk wordt gewekt dat de
feiten zoals de Geest die in de Schrift noemt niet zo zeker zijn, ga ik nu noemen. Hierin wordt de
indruk gewekt dat hier beelden en ervaringen van toen een rol spelen en dat dit iets diepers wil
uitdrukken, maar dat we niet hoeven te geloven dat het echt zo gebeurd is als ons wordt verteld.
Ik geef een citaat uit een aantekening over de maagdelijke geboorte van de Here Jezus en één uit het
artikel over Christus’ opstanding.
De aantekening bij Lukas 1:35 over de maagdelijke geboorte van de Here Jezus eindigt zo: “Sinds de
negentiende eeuw kwam het waarheidsgehalte van Jezus geboorte uit de maagd zwaar onder vuur
te liggen. Het is het moderne wereldbeeld moeilijk voor te stellen dat een mens ter wereld kan
komen zonder mannelijk zaad. De Bijbel geeft daar verder geen verklaring van, maar benadrukt dat
God menselijke kracht niet nodig heeft om redding te geven”. 4.
In de wetenschapsbijbel tref je geregeld gedachte of suggestie aan dat het voor de mens vandaag
met zijn moderne wereldbeeld genoeg is om te geloven dat God zonder menselijke kracht redding
kan geven, zonder te hoeven belijden dat Christus echt uit de maagd Maria is geboren. Wij met ons
wereldbeeld zouden het anders verwoorden dan de schrijvers van de Bijbel in hun tijd. Zij hadden
een ander wereldbeeld. Maar laten we goed bedenken dat de Bijbel Gods eigen Woord is waarin Hij
als de enig levende God - die boven Zijn schepping uitstijgt - ons verteld heeft dat de Heilige Geest en
niet een man Christus in de maagd Maria verwekt heeft. Wie ben ik dan om te zeggen dat het
misschien wel anders is gebeurd?
Aan het einde van het artikel over de opstanding van Jezus lezen we o.a. dit: “In het algemeen was
het beroep op de Schrift niet bedoeld om te bewijzen maar om te verhelderen en om woorden te
vinden om de ervaring te benoemen. ….. wat er precies gebeurd is tussen het sterven van Jezus en
de eerste verschijning aan zijn volgelingen, blijft een raadsel, omdat wij niet zelf kunnen zien wat er
gebeurd is. We kunnen niet terug tot de oerknal, om het zo maar te zeggen, maar wel kunnen we
proberen de effecten, de ervaring en het appel dat ervan uitging beschrijven”. 5.
Let in de eerste zin erop, dat het in de Bijbel er om zou gaan ervaring te benoemen en te
verhelderen. Niet het Woord van God dat tot ons komt, maar de ervaring van mensen die hun
beleving van God beschrijven. Dan kun je ook niet weten of Christus lichamelijk opgestaan is. Dat
blijft dan een raadsel. Het is ook vreemd om te zeggen dat je eigenlijk niet weet wat er gebeurd is,
omdat je er zelf niet bij was. Dan is de hele geschiedeniswetenschap van weinig waarde, want we
waren er het grootste deel van de geschiedenis niet bij! Daarmee zijn allerlei documenten en
getuigenissen vanuit de geschiedenis weinig waard, want ook daar was je niet bij.
Hoe anders spreekt de Geest op vele plaatsen. Ik noem er twee:
2 Petrus 1: “Want wij zijn geen kunstig bedachte verzinsels gevolgd, toen wij u de kracht en de komst
van onze Heere Jezus Christus bekendmaakten, maar wij zijn ooggetuigen geweest van Zijn
majesteit. ….. En wij hebben het profetische woord, dat vast en zeker is, en u doet er goed aan
daarop acht te slaan als op een lamp die schijnt in een duistere plaats, totdat de dag aanbreekt en de
morgenster opgaat in uw hart. Dit moet u allereerst weten, dat geen enkele profetie van de Schrift
een eigenmachtige uitleg toelaat; want de profetie is destijds niet voortgebracht door de wil van een
mens, maar heilige mensen van God, door de Heilige Geest gedreven, hebben gesproken” Vs 16, 19-
21. Let er op dat de Geest de zekerheid voor wat Christus gedaan heeft, wat Hij gezegd heeft en wat
er met Hem gebeurd is, legt in wat de oor- en ooggetuigen in de wereld verkondigen.
Hier is ook heel belangrijk wat we lezen in 1 Johannes 1.
Ik citeer de vertaling zoals deze in artikelen en aantekeningen van de wetenschapsbijbel staan: “Wat
er was vanaf het begin, wat wij gehoord hebben, wat wij met eigen ogen gezien en aanschouwd
hebben, wat onze handen hebben aangeraakt, dat verkondigen wij: het Woord dat leven is. Het
leven is verschenen, wij hebben het gezien en getuigen ervan, we verkondigen u het eeuwige leven,
dat bij de Vader was en aan ons verschenen is. Wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen we
ook aan u, opdat ook u met ons verbonden bent. En verbonden zijn met ons is verbonden zijn met de
Vader en met zijn Zoon Jezus Christus. We schrijven u deze brief om onze vreugde volkomen te
maken” Vs 1-5.
De Geest heeft gezorgd voor het eenstemmig getuigenis dat Christus lichamelijk is opgestaan. Al kan
dat niet volgens onze wetenschap, toch is het zo! De HERE is God en Hij is niet aan ons
wetenschappelijk wereldbeeld gebonden. Dat is zo menselijk bekrompen!
Het tweede is dat het bewijs voor hoe het echt gegaan is en dat God de weg wijst, het Oude
Testament is, dat er op dat moment al was. Het gaat daarbij niet over de ervaring van mensen maar
om het Woord van God zelf!
Conclusie
We staan in de branding van onze tijd. Laten we in die branding blijven staan of weer gaan staan op
het fundament van Gods eigen Woord. Zijn Woord stijgt boven menselijke wijsheid en wetenschap
uit. Op de HERE en Zijn Woord kun je aan!
De zogenaamde wetenschapsbijbel is geen betrouwbare gids als je echt Bijbelstudie wil doen. Dit
boek schept verwarring, waar de HERE Goddelijk zekerheid geeft.
Voetnoten
1. Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap onder redactie van dr. K. van Bekkum, dr. G. van den
Brink, dr. A.M. Schol -Wetter, dr. A. Zwiep Haarlem/Antwerpen Nederlands/Vlaams Bijbelgenootschap 2022 p.
8
2. A.w. p. 8,9
3. A.w. p 1463.
4. A.w. p. 1320
5. A.w. T. 80